مدیریت بحران‌زده

آذر امسال ماه عجیبی بود. در ۲۷ روز گذشته فقط ۴ روز هوای سالم داشتیم و ۲۳ روز وضعیت هوای اصفهان ناسالم بود و نزدیک به ۱۵ روز همه مردم اصفهان هوای آلوده در ریه‌هایشان فرو بردند. حتی بارش‌های هفته گذشته هم از پس حجم زیاد آلاینده‌ها بر نیامد. آلاینده‌هایی که دیگر از حد خودروها و ترافیک و دلایل دیگری که سعی شد نام‌برده شود تا حرفی از صنایع نیاید گذشت و در روزهای تعطیل که نه تردد سنگین خودرویی در شهر بود و نه ترافیک به اوج خودش رسید. در روزهای گذشته باز تصاویری از شهرک‌های صنعتی و صنایع بزرگ اصفهان مانند ذوب‌آهن منتشر شد که هنوز بی‌واهمه کوره‌هایشان کار می‌کند و هوای اصفهان و شهرهای اطراف را آلوده می‌کند. آلودگی که با وارونگی هوا به هشدار نارنجی در این هفته هم منجر شد و باز تنها راهکاری که به میان آمد تعطیلی مدارس بود. دو روز پیش کارگروه هماهنگی شرایط اضطرار آلودگی هوای استان در ابتدا عدم تعطیلی مدارس را مطرح کرد؛ اما پس از گذشت ساعتی باز اطلاعیه تعطیلی مدارس را صادر کرد. اینکه در این چند ساعت چه اتفاق خاصی افتاد که به یکباره تصمیم این کارگروه تغییر کرد بماند؛ اما همین تصمیم‌های یکباره باعث شد روز گذشته شاهد حضور بسیاری از دانش‌آموزان در پشت در بسته مدارس باشیم. خانواده‌هایی که به اطلاعیه اول بسنده کرده بودند و بی‌اطلاع از صدور اطلاعیه دوم صبح زود فرزندشان را برای رفتن به مدرسه حاضر کردند؛ اما بعد از رسیدن به مدرسه با درهای بسته مواجه شدند.
از این موارد و بی‌نظمی‌هایی که در جلسه‌های اضطرار آلودگی هوای اصفهان رخ می‌دهد که بگذریم؛ اما در بندهای مصوبه این کارگروه یک‌بند دیگر هم دیده می‌شود. ایجاد محدودیت‌های تخصیص گاز برای صنایع بزرگ استان همچنان ادامه دارد تا این صنایع دوره تعمیرات خود را به زمان کنونی اختصاص دهند. اما آیا این صنایع که سودشان را در کار سه شیفت می‌بینند به این مصوبه‌ها توجهی می‌کنند؟ آیا با پایش آنها با چند تیم محدود می‌توان امیدوار بود واحدهای متخلف شناسایی شوند؟
در نهایت چه محکومیتی قرار است این صنایع را از آلودگی که ایجاد می‌کنند بازدارد. زمانی که برای آلایندگی که ذوب‌آهن ایجاد کرد تنها ۷ میلیون تومان جریمه صادر می‌شود اصلاً می‌توان این شرکت را از کک سوزی مجدد در شرایط آلودگی هوا منع کرد؟ حالا اگر گاز همین صنایع را محدود کردید چه تضمینی دارد که سراغ مازوت سوزی نروند؟ هر چند هنوز هم برخی بر این اعتقاد هستند که مازوت سوزی در برخی از این واحدهای صنعتی انجام می‌شود و گاهی هم از زبان یکی از مسئولان شنیده می‌شود که فلان شرکت یا واحد صنعتی مازوت سوزی می‌کند. اما حتماً در میان ۶۰۰ واحدی که اخطار گرفته‌اند یا ۲۶۰ واحدی که تاکنون پلمب شده‌اند از واحدهایی بوده‌اند که باعث آلودگی هوای اصفهان شده‌اند.
آن چه که معلوم است و می‌توان باتوجه‌به ادامه روند آلودگی در اصفهان نتیجه گرفت این است که نه پلمب چند واحد خرد و نه جریمه‌های اندک می‌تواند بازدارنده باشد و کمکی به حل بحران آلودگی هوا کند. الان مدیریت بحران‌زده اصفهان است که نیازمند راه درمانی است تا تصمیم‌های قاطع‌تر و بهتری بگیرد. اینکه آلودگی هوای امروز و دیروز را هم به بی‌عملی گذشته‌ها و اجرانشدن قانون هوای پاک در سال‌های گذشته مرتبط کنیم وضع امروز را بهتر نمی‌کند. اگر مسئولانی دور یک میز برای مدیریت بحرانی که امروز با جان شهروندان بازی می‌کند جمع می‌شوند باید بتوانند تصمیمی درست، قاطع و به‌موقع بگیرند. تصمیمی که نخواهند چند دقیقه بعد خلاف آن را بگویند و دردسری تازه رقم بزنند.